Tłusty czwartek to dobry dzień, żeby poruszyć temat, nad który pierwszy raz zaczęłam zastanawiać się, kiedy pewnego dnia usłyszałam, jak jedna z mam na placu zabaw skarży się, że jej syn nie nadąża za rówieśnikami. Był zadyszany, szybko się męczył i nie miał ochoty na zabawę. Zapytałam ją, czy było to dla niej niepokojące. Westchnęła i przyznała, że wolała nie myśleć o tym w kategoriach problemu. Może to tylko okres przejściowy? Może wyrośnie?
Skąd bierze się nadwaga u dzieci?
Według najnowszego raportu Instytutu Żywności i Żywienia, już co piąte dziecko w Polsce cierpi na nadwagę, a liczba przypadków otyłości rośnie w alarmującym tempie. Problem ten dotyczy zarówno dużych miast, jak i mniejszych miejscowości, a eksperci alarmują, że bez odpowiednich działań edukacyjnych sytuacja może się pogorszyć.
Każde dziecko ma inne predyspozycje i tempo wzrostu, ale nadmiar kilogramów nigdy nie jest czymś, co po prostu „minie”. Nadwaga dziecka może wynikać z różnych przyczyn, a każda z nich wymaga innego podejścia. Najczęściej jest to skutek nieprawidłowej diety, braku ruchu, ale także czynników genetycznych i hormonalnych. Jeśli w rodzinie występuje otyłość, istnieje większe prawdopodobieństwo, że dziecko również będzie miało tendencję do przybierania na wadze.
Według raportu Narodowego Funduszu Zdrowia z 2023 roku, dzieci rodziców zmagających się z nadwagą mają nawet o 50% większe ryzyko rozwinięcia otyłości w przyszłości. Wynika to zarówno z czynników genetycznych, jak i z nawyków żywieniowych oraz stylu życia, które są przekazywane w rodzinie.
Nie bez znaczenia są również nawyki, jakie dziecko wynosi z domu, dlatego tak istotne jest, aby rodzice wiedzieli, jak zapobiegać otyłości u dzieci poprzez właściwe wzorce żywieniowe i aktywność fizyczną. Jeśli w domu rodzinnym dominuje fast food, słodzone napoje i przekąski, trudno oczekiwać, że maluch sam zacznie wybierać warzywa. Czasami przyczyny otyłości u dzieci leżą również w aspekcie emocjonalnym – jedzenie bywa sposobem na radzenie sobie ze stresem, nudą czy smutkiem.
Jakie są skutki otyłości u dzieci?
Otyłość dziecka to nie tylko problem estetyczny, ale przede wszystkim zdrowotny. Nadwaga u dzieci zwiększa ryzyko wielu chorób, takich jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie, choroby serca i stawów. Według badań Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, w Polsce aż 10% dzieci w wieku szkolnym cierpi na nadciśnienie, a około 30% dzieci z nadwagą wykazuje podwyższone ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Coraz więcej przypadków tych schorzeń diagnozuje się już w wieku przedszkolnym, co pokazuje, jak poważnym problemem staje się otyłość wśród najmłodszych. Może również prowadzić do problemów z oddychaniem, bezdechu sennego i przewlekłego zmęczenia.
Ale skutki nadmiernej masy ciała to nie tylko zdrowie fizyczne. Otyłość dziecka często ma swoje konsekwencje w sferze psychicznej. Dzieci z nadwagą mogą doświadczać niskiej samooceny, wycofywać się z aktywności społecznych i stawać się ofiarami drwin ze strony rówieśników. Częściej doświadczają izolacji społecznej, co może prowadzić do obniżenia samooceny i zwiększonego ryzyka depresji.
Badania wskazują również, że otyłość w dzieciństwie jest silnym czynnikiem predysponującym do zaburzeń odżywiania, takich jak kompulsywne objadanie się czy anoreksja w późniejszym wieku.
Jak pomóc dziecku schudnąć?
Najważniejsze jest podejście, zwłaszcza jeśli zastanawiasz się, jak pomóc dziecku schudnąć. Dziecko nie może czuć się winne swojej wagi – to nie jest problem, z którym powinno zostawać samo. Rola rodziców w walce z otyłością jest kluczowa. Przede wszystkim nie można wprowadzać drastycznych diet czy zmuszać dziecka do intensywnych ćwiczeń, bo może to przynieść odwrotny skutek.
Kluczowym elementem skutecznego odchudzania jest deficyt kaloryczny, czyli spożywanie mniejszej ilości kalorii niż organizm zużywa. Oznacza to, że dziecko powinno otrzymywać odpowiednią ilość pożywienia dostosowaną do jego wieku i aktywności, ale z ograniczeniem nadmiaru pustych kalorii, takich jak słodycze czy fast foody. Deficyt kaloryczny nie musi oznaczać głodzenia – wystarczy, że dieta będzie bazować na pełnowartościowych produktach i odpowiednich porcjach, a aktywność fizyczna pomoże zwiększyć wydatkowanie energii.
Zmiana powinna odbywać się stopniowo i obejmować całą rodzinę. Jeśli wprowadzamy zdrowe nawyki żywieniowe, powinniśmy to robić wspólnie. Oznacza to więcej warzyw i owoców, mniej słodyczy, ograniczenie fast foodów i rezygnację z wysoko przetworzonych produktów.
Warto zastąpić białe pieczywo pełnoziarnistym, słodzone napoje wodą z cytryną lub herbatami owocowymi, a słone przekąski, takie jak chipsy, orzechami lub chrupkimi warzywami. Dobrą alternatywą dla słodyczy są domowe desery na bazie jogurtu naturalnego i owoców, które dostarczają cennych składników odżywczych, a jednocześnie są smaczne i atrakcyjne dla dzieci.
Należy również zadbać o regularne posiłki – dziecko nie powinno podjadać między posiłkami, a kolację najlepiej spożywać na 2-3 godziny przed snem.
Aktywność fizyczna dla dzieci – jak zachęcić malucha do ruchu?
Każde dziecko lubi ruch, trzeba tylko znaleźć odpowiedni sposób, by je do niego zachęcić. W Polsce dostępnych jest wiele darmowych zajęć sportowych organizowanych przez szkoły, domy kultury czy lokalne kluby sportowe. Warto sprawdzić ofertę zajęć gimnastycznych, piłki nożnej, zajęć tanecznych czy basenu, które często są finansowane z budżetu miejskiego lub organizowane w ramach programów prozdrowotnych dla dzieci.
Kluczowe jest, aby aktywność fizyczna dla dzieci była czymś naturalnym, a nie przykrym obowiązkiem. Nie każde dziecko polubi bieganie czy siłownię, ale może pokochać taniec, jazdę na rowerze albo basen. Wśród aktywności szczególnie skutecznych w redukcji masy ciała u dzieci warto wymienić pływanie, które angażuje wiele grup mięśniowych i poprawia kondycję, a także sztuki walki, które pomagają w budowaniu siły i koordynacji ruchowej. Doskonałym wyborem są również zajęcia fitness dla dzieci, które łączą elementy aerobiku i zabawy, oraz gry zespołowe, takie jak koszykówka czy piłka ręczna, które rozwijają wytrzymałość i poprawiają metabolizm.
Największy błąd, jaki można popełnić, to zmuszanie dziecka do uprawiania sportu, który mu nie odpowiada. Lepiej pokazać mu różne możliwości i pozwolić na wybór. Warto też łączyć aktywność fizyczną z dobrą zabawą – wycieczki rowerowe, rodzinne spacery, wspólna gra w piłkę czy taniec w domu to sposoby na codzienny ruch, który nie będzie kojarzył się z wysiłkiem.
Według badań Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, regularna aktywność fizyczna nie tylko pomaga w redukcji masy ciała, ale także poprawia kondycję psychiczną dzieci, zmniejszając poziom stresu i poprawiając koncentrację. Dlatego warto zachęcać najmłodszych do ruchu w sposób naturalny i dostosowany do ich zainteresowań.
Pamiętaj, że zmiany wprowadzane stopniowo i konsekwentnie mają największe szanse na sukces. Nie chodzi o to, by dziecko schudło natychmiast, ale by nauczyło się zdrowych nawyków, które zostaną z nim na długie lata.
W Polsce istnieją różne programy edukacyjne promujące zdrowy styl życia wśród dzieci, takie jak „Szkoła na Wagę Złota” czy inicjatywy realizowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, które pomagają rodzicom i nauczycielom wprowadzać dobre nawyki żywieniowe i aktywność fizyczną do codziennego życia najmłodszych.
Nazywam się Kasia Rochacka, jestem socjolożką, copywriterką, ale przede wszystkim mamą 2 uroczych dzieciaków – Karola (lat 12) oraz Ani (lat 5). Poza rodzicielstwem spełniam się, jako copywriter w Agencjach Reklamowych. Na blogu pomagam rodzicom odkrywać zawiły świat dzieci, który ciągle skrywa przede mną wiele tajemnic 🙂
