Gdy emocje biorą górę i dochodzi do sytuacji, której nigdy się nie spodziewałaś, trudno poradzić sobie z poczuciem winy. Siedzisz na kanapie, patrzysz na swoje dziecko i nie możesz uwierzyć, że to się wydarzyło. Przecież zawsze byłaś przeciwniczką klapsów, a jednak w pewnym momencie straciłaś kontrolę. To uczucie może przytłaczać, ale wiedz, że nie jesteś sama. Wielu rodziców przechodzi przez to samo. Kluczowe jest to, jak teraz postąpisz i co zrobisz, by taka sytuacja się nie powtórzyła.
Czy można dać klapsa dziecku?
Przez lata klaps był traktowany jako „niewinny” sposób na dyscyplinowanie dzieci. „Ja dostawałam klapsy i nic mi się nie stało” – to zdanie, które słyszałam dziesiątki razy. Sama dorastałam w czasach, gdy takie metody były czymś normalnym. Jednak dziś wiemy już, że klapsy nie są skuteczną metodą wychowawczą, a wręcz przeciwnie – uczą dziecko, że przemoc jest sposobem na rozwiązywanie problemów.
Badania przeprowadzone przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne wskazują, że dzieci doświadczające kar cielesnych mają wyższy poziom agresji i niższe poczucie własnej wartości. Ponadto badania prof. Anny Gizy-Poleszczuk dowodzą, że kary fizyczne pogarszają relację rodzic-dziecko oraz obniżają zdolności empatyczne dziecka.
W Polsce prawo wyraźnie zakazuje stosowania przemocy fizycznej wobec dzieci, w tym także klapsów. W myśl art. 96(1) Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „osoby wykonujące władzę rodzicielską oraz sprawujące opiekę lub pieczę nad małoletnim są obowiązane do wykonywania swoich obowiązków w sposób uwzględniający jego dobro i z poszanowaniem jego godności. Stosowanie kar cielesnych jest zakazane„, którą można znaleźć na oficjalnej stronie rządowej: https://isap.sejm.gov.pl/.
To oznacza, że klapsy są nie tylko nieetyczne, ale i niezgodne z prawem!
Co grozi za danie klapsa dziecku?
W teorii prawo jasno wskazuje, że każdy przejaw przemocy wobec dziecka może mieć konsekwencje prawne. Jeśli ktokolwiek zgłosi fakt stosowania przemocy wobec dziecka, sąd rodzinny może zainteresować się sprawą. W skrajnych przypadkach, gdy klaps przerodzi się w regularne stosowanie przemocy, można nawet stracić prawa rodzicielskie.
Przykładem jest sprawa z 2021 roku, kiedy to sąd rodzinny w Krakowie ograniczył władzę rodzicielską matce stosującej kary cielesne wobec dzieci. Podobnie w Warszawie, gdzie interwencja kuratora doprowadziła do ustanowienia nadzoru nad rodziną po zgłoszeniu przemocy domowej. Takie przypadki pokazują, że system prawny coraz surowiej traktuje przemoc wobec dzieci, nawet jeśli początkowo była ona bagatelizowana jako „metoda wychowawcza„.
Co jednak w przypadku pojedynczego incydentu? Nie ma systemowych procedur, które za każdy klaps karzą rodziców, ale szkoła, przedszkole czy lekarz mogą zgłosić obawy do odpowiednich służb. W takiej sytuacji może dojść do interwencji kuratora, rozmowy z psychologiem dziecięcym lub innych działań mających na celu ochronę dobra dziecka.
Jeśli dziecko zgłosi klaps w szkole, nauczyciele lub pedagodzy mają obowiązek powiadomić odpowiednie służby, takie jak Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej czy sąd rodzinny. Może to skutkować wizytą kuratora, oceną sytuacji domowej oraz rozmową z rodzicami i dzieckiem. W skrajnych przypadkach szkoła może zgłosić sprawę na policję, co prowadzi do dalszego postępowania prawnego.
Dałam klapsa dziecku i mam wyrzuty sumienia – co teraz?
Wyrzuty sumienia są czymś naturalnym. Oznaczają, że zdajesz sobie sprawę, że zrobiłaś coś, co nie powinno mieć miejsca. Najważniejsze jest, abyś teraz skupiła się na tym, jak naprawić sytuację i wyciągnąć wnioski na przyszłość.
Przede wszystkim warto przeprosić dziecko. Jak wskazuje psycholog dziecięcy dr Anna Malinowska, przeprosiny mają kluczowe znaczenie dla budowania zdrowej relacji rodzic-dziecko. Pokazują one, że dorosły potrafi przyznać się do błędu, co uczy dziecko odpowiedzialności za własne zachowanie i wzmacnia poczucie bezpieczeństwa.
Brak przeprosin może natomiast prowadzić do narastającego dystansu emocjonalnego oraz niepewności w relacji. Nawet pięciolatek, jak moja Ania, rozumie, kiedy mama jest smutna i żałuje swojego zachowania. Powiedz w prostych słowach: „Przepraszam, nie powinnam była tego zrobić. Byłam zła, ale nie powinnam tak reagować„. Dzieci uczą się od nas nie tylko poprzez to, co mówimy, ale przede wszystkim przez nasze zachowanie.
Zastanów się, co doprowadziło do tej sytuacji. Może byłaś przemęczona, sfrustrowana, może dziecko wielokrotnie przekraczało granice? Zidentyfikowanie przyczyny pomoże ci uniknąć podobnych sytuacji w przyszłości.
Warto nauczyć się kontrolować emocje poprzez świadome techniki, takie jak głębokie oddychanie przeponowe, które pomaga obniżyć poziom stresu i zapobiega impulsywnym reakcjom. Pomocne może być również liczenie do dziesięciu przed podjęciem decyzji, a także regularne praktykowanie relaksacji, np. medytacji lub jogi, aby lepiej radzić sobie z napięciem emocjonalnym.
Jak wychowywać bez klapsów?
Dyscyplinowanie dziecka nie oznacza uciekania się do przemocy. Ważne jest, aby nauczyć się reagować w sposób, który nie rani dziecka emocjonalnie ani fizycznie. Ja sama zaczęłam stosować tzw. pozytywną dyscyplinę, czyli metody, które pozwalają na budowanie relacji opartej na szacunku i zrozumieniu. Warto sięgnąć po literaturę na ten temat, np. „Pozytywna dyscyplina” autorstwa Jane Nelsen czy „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły” Adele Faber i Elaine Mazlish. Te książki oferują praktyczne wskazówki dotyczące wychowania dzieci bez stosowania kar cielesnych.
Pomaga wprowadzenie jasnych zasad, konsekwencji (ale nie kary), a także metoda przerwy na uspokojenie. Jeśli czujesz, że emocje sięgają zenitu, lepiej powiedzieć „Muszę się uspokoić, porozmawiamy za chwilę” i wyjść na moment do innego pokoju. Zmniejsza to ryzyko, że powiesz lub zrobisz coś, czego potem będziesz żałować.
Możesz zastosować metodę „pauzy emocjonalnej” – daj sobie chwilę na zebranie myśli, zanim zareagujesz. Możesz także spróbować opisać dziecku swoje uczucia, np. „Jestem teraz bardzo zdenerwowana, potrzebuję chwili, by się uspokoić„. Innym skutecznym podejściem jest zaproponowanie wspólnego rozwiązania problemu, co pomaga budować relację i uczy dziecko odpowiedzialności.
Wychowanie bez klapsów jest możliwe, ale wymaga pracy, cierpliwości i świadomości. Najważniejsze, abyś nie pozostawała sama z tym problemem. Warto skorzystać z pomocy organizacji wspierających rodziców, takich jak Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę czy Telefon Zaufania dla Rodziców i Nauczycieli (116 111).
Równie pomocne mogą być fora internetowe, jak „Rodzice Bez Przemocy„, gdzie można podzielić się swoimi doświadczeniami i uzyskać wsparcie od innych rodziców w podobnej sytuacji. Sięgnij po książki, podcasty, rozmawiaj z innymi mamami, które też przez to przechodziły. Każdy dzień to nowa szansa, by być lepszą mamą – dla siebie i dla swojego dziecka.
Nazywam się Kasia Rochacka, jestem socjolożką, copywriterką, ale przede wszystkim mamą 2 uroczych dzieciaków – Karola (lat 12) oraz Ani (lat 5). Poza rodzicielstwem spełniam się, jako copywriter w Agencjach Reklamowych. Na blogu pomagam rodzicom odkrywać zawiły świat dzieci, który ciągle skrywa przede mną wiele tajemnic 🙂
